Ege’nin Arka Bahçesi: Tire’de gezilecek yerler

Tire’de gezilecek yerler: İzmir’in önemli ilçelerinden Tire, eski kervanyolu üzerinde kurulmuş bir mola kenti. Bereketli ovasında her türlü ürün yetiştirilebiliyor. Bir yandan, eski el zanaatlarını yaşatmaya ve tarihi hanları, hamamları, cami ve medreseleriyle eski yüzünü saklamaya çalışırken; öte yandan da sanayiye açılmayan çalışan Tire, geçmişle günümüz arasına sıkışıp kalmış gibi.

İzmir Tire’nin tarihi

Güme Dağı’nın eteğinde 7 tepe üzerinde kurulan Tire, coğrafi koşullarının yarattığı yeşil doğasıyla Ege’nin Bursa’sı olarak anılıyor. Tire’nin tarihine Hiti, Frigya, Lidya, Pers, Hellen, Roma ve Bizans uygarlıkları katkıda bulunmuş. Lidya döneminde kale ya da hisar anlamındaki Tyrha adının, bugünkü Tire’ye köken oluşturduğu sanılıyor. Gelişmiş ve uygar bir toplum olan Lidyalıların egemenliği sırasında güçlü Kral Gyges döneminde ilk madeni sikkenin basıldığı biliniyor.

Tire, gelişimini 1308’de kurulan Aydınoğulları Beyliği sırasında yaşamış. 1402’de Osmanlıları yenip batıya ilerleyen Timur, bir kışını Tire’de geçirmiş. Kent, 1426’da Osmanlıların eline geçmesinden sonra yeniden önem kazanmış.

Ege dağlarında efelerin dolaştığı 20. Yy başlarında, 1919-1922 arasında Yunan işgali altında kalan Tire, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Yahudi ve Rum nüfusunu yitirir, yerine mübadele ile gelen Giritli göçmenleri kazanır.

Tire’nin tarihini özetle de olsa izlemek için Tire Müzesi gezilebilir. 1935-1971 arasında Yeşil İmaret Zaviyesi’nde korunan buluntular, daha sonra yeni binada sergilenmeye başlamış. Arkeoloji salonunun hemen girişinde MÖ 2. Yy’dan kalma toprak lahit dikkat çekiyor. Camekanların ardındaki sikkeler, cam ve toprak kaplar, mezarlarda bulunmuş kandiller, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemine ait bilezik, yüzük, küpe gibi altın takılar da Tire’nin tarihi zenginliklerinden. Bu salondaki mezar stellerinden başka, 2. Yy’dan kalma Marsias heykeli de görülmeye değer.

Tire’de Gezilecek Yerler

Tire’de camiler, hanlar, türbeler ve eski el zanaatların yaşatıldığı çarşı gezilebilecek yerler arasında. İşte İzmir, Tire’de gezilecek yerler listesi…

Ulu Cami

Atatürk Caddesi ile Ulucami Sokağı’nın kesiştiği köşedeki cami, Tire’nin en geniş haremli camisi. Kapı üzerindeki 1870 tarihli onarım yazıtından Cüneyt Bey tarafından yaptırıldığı anlaşılıyor. Halk arasında, kiliseden camiye dönüştürüldüğü söyleniyor.

Yeni Cami

Son cemaat yerindeki kalem işleri ve kubbe süslemeleriyle dikkat çeken cami, arşı içinde. Yeniçeri Kethüdası Behram Bey tarafından 1597’de yaptırılmış. Tire’de, kesme taşlardan yapılmış tek örnek.

Yoğurtluzade Külliyesi

1441 yılında Yoğurtluoğlu Mehmet Bey tarafından külliyenin büyüleyici bir plan güzelliği var. Yavukluoğlu Mahallesi’ndeki külliyede, cami hareminin derinliği, bahçesinden yüksekte oluşuyla dikkati çekiyor. Medrese odaları, imarethane, rasathane ve muvakkithane bahçeyi çevreleyen bir şekilde sıralanmış. Restorasyonu bitmiş olan külliye ziyarete açık.

Tahtakale Camii ve Külliyesi

Çarşı merkezindeki külliye, 1401 yılında Hoca Emir tarafından yaptırılmıştır. Cami, han, hamam ve kervansaraydan oluşuyor. İki katlı olan caminin alt katında dükkanlar var. Minare kaidesinin dükkanlar arasında karışmış gibi görünmesi, camiye halk arasında ‘temelsiz minare’ adının verilmesine neden olmuş.

Yeşil İmaret Zaviyesi

1935-1971 yılları arasında müze olarak hizmet sunan Mevlevi zaviyesinin, II. Murat’ın kumandalarından Halil Yahşi Bey tarafından yaptırıldığı biliniyor. Özellikle yarım kubbesi üzerindeki bitki süslemeleriyle dikkat çeken yapı, Aydınoğlu Caddesi üzerinde.

İbni Melek Türbesi

Alay Park’ın karşı köşesindeki bahçede bulunuyor. Aydın oğullarının ve Osmanlıların padişah hocası İbni Melek adına yaptırılan türbe, Tire Belediyesi tarafından restore edilerek kesme blok mermerden yapılmış olup üstü açık.

Necip Paşa Kütüphanesi

İbni Melek Türbesi’nin yan tarafında, bahçe içinde mescite benzeyen yapı, II. Mahmut devrinin Baruthane Bakanı Mehmet Necip Paşa tarafından yaptırılmış. Yazma ve basma eserler yönünden oldukça zengin olan bu tarihi kütüphane pazar ve pazartesi günleri dışında her gün açık.

Abdüsselam Hanı

Halk arasında Ali Efe Hanı olarak da bilinen yapı, 1525 yılında Kanuni’nin defterdarlarından Abdüsselam Efendi tarafından yaptırılmış. Günümüzde hala han olarak işlev gören ender yapılardan.

Tire Müzesi

Tire’de gezilecek yerler arasında, Tire Müzesi: Müze’de arkeoloji ve etnoğrafya salonları bulunuyor. Bayram tatilleri dahil her gün 08:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edilebilir.

Tire pazarı

Çok eski yıllardan bu yana Salı günleri kurulan Pazar, büyüklüğü ve çeşitliliğiyle civar il ve ilçedekilerin de ilgisini çeker. Türlü çeşitli ot, meyve ve sebzeleriyle nam salan Tire pazarı, İzmir’deki seyahat acentelerinin, turistler için düzenlendiği günübirlik turların geliş gününü de belirliyor.

İzmir Tire Konumu için tıklayın.